O todo carece de comprensión, por iso reclama mitos. A maxia e o milagre de Galicia, a propia orografía, os bosques e os ríos coas súas néboas e sombras, as longas noites xunto ao lume, o illamento campesiño, reclaman fortalecer e modelar as almas por medio das fábulas. A mitoloxía curou tanto como a ciencia, sanou tanto o espírito como os milagres, contribuíu tanto á tradición que se fixo cultura, marabilla.

“Debemos, pois, segundo parece, vixiar ante todo aos forxadores de mitos e aceptar os creados por eles cando estean ben e rexeitalos cando non; e convencer ás nais e ayas para que conten aos nenos os mitos autorizados, moldeando deste xeito as súas almas por medio das fábulas.” Iso ensinounos Platón, máis de 400 anos antes de Cristo, e en ambas figuras atoparemos o mellor exemplo transcendente do misterioso, trasladado de xeración en xeración.

“Como haberiamos de esquecer eses antigos mitos que están no comezo de todos os pobos, os mitos dos dragóns que, no momento supremo, transfórmanse en princesas?”, así no-lo indicou Rainer Maria Rilke. Entes históricos ou abstractos enchen as galerías da Historia, opóñense ás forzas do mundo do incomprensible con astucia e insolencia, forxan heroes exemplares, solucións xustas, salvacións casi imposibles. O mito é o soño do pobo, é un pasado convido, actualizable, que ten que servir no futuro por vir, que nos ofrece unha certa sensación de que existe unha significación fronte ao baleiro, a soidade ou a desesperanza. Mesmo chegou a afirmarse que os mitos son a versión contemporánea do sentido común.

O mellor conto é o recontable, o que se pode tecer e destexer, urdir e desmenbrar, bifurcar e retomar, como fixeron agora Aurelio Miras e Teófilo Piñeiro, outorgando a voz galega máis actual a ‘Mocidade de Pepa Loba’, de Aurelio Miras Azor -pai do primeiro-, trasladándoo de novo ata nós da autorizada e elevada reescritura dos tradutores Isabel Soto e Alejandro Tobar, ilustrándoo con Manuel Quintana Martelo, presentándoo con Valentín García Gómez e Alfredo Conde, alegrándoo coa música de Luis Bahamonde e Alfredo Dourado -fillo do inolvidable Fito, de A Roda-.... Fixérono no ambientado Comedor dos Reis do Hostal, na penumbra ambiental lograda cunha luz inmellorable, grazas ao traballo de Lourdes Agra Paz, Maruxa, e de seu fillo, ante máis de 300 personalidades chegadas de toda Galicia, moi en especial do Carballiño, Arousa, Ourense e da propia Compostela, nunha tarde de tormenta, propicia á maxia e á narración demorada, no encanto do benestar pracenteiro ao redor dunha historia que, sendo de todos, adquiriu o matiz propio da evocación doutros tempos, os da primeira edición, máis difíciles e confusos, nos que todo, incluso un mito, podería confundirse. E así, como nun conxuro, xurdiron evocacións de emigrantes, de cantigas perdidas, de Rosalía de Castro, Concepción Arenal, Emilia Pardo Bazán, de Bernardino Graña...

É posible que os tempos cambiasen para sempre, que a IA e outras circunstancias apantalladas permitan valorar as cousas de maneira distinta, pero na cidade máis mitolóxica do occidente galaico, por unhas horas, todos regresamos á fonte primeira do saber: a de socializar, a de convivir para falar, para contarnos, para abrazarnos, en torno á bela homenaxe que un fillo quixo facer aos seus devanceiros, ao seu pai e á súa terra, permitíndonos relernos a nós mesmos na nosa mellor versión, nun conto que fixo dunha muller de aldea un paradigma universal á altura dos deuses gregos pero co sabor reconfortante da Galicia máis auténtica. Toca reler e toca facelo en voz alta. A Aurelio Miras Azor se lle fixo xustiza, a dun pobo sabio e admirado que sabe contar coma poucos.