"Unha das grandes voces das letras galegas contemporáneas". Así lembra a Real Academia Galega a Darío Xohán Cabana, poeta, narrador e tradutor 'chairego' que acaba de falecer aos 69 anos debido a unha enfermidade.

As raíces do autor como fillo de agricultores republicanos, o seu pensamento político e a Terra Chá, o seu lugar no mundo, estiveron presentes ao longo da súa traxectoria vital e literaria.

Nacido en Roás (Cospeito) en 1952, a súa vida estendeuse máis de medio século e a súa carreira destacou por cultivar case todos os xéneros ao longo de máis de corenta títulos, entre eles o gran éxito ' Galván en Saor', poemarios como 'Patria do mar', 'Canta de preto a morte' ou traducións de clásicos da literatura italiana como 'Dante e Petrarca'.

Darío Xohán Cabana militou na esquerda nacionalista na clandestinidade desde moi nova e estivo vinculado a organizacións como a Unión do Povo Galego, onde ingresou en 1968, ou a FPG.

A súa traxectoria literaria arrincou co poemario, 'Home e Terra', publicado en 1970 na colección Val de Lemos de Ediciós Xistral, dirixida por un dos seus grandes referentes: o poeta Manuel María. Ese mesmo ano autoeditó ' Verbas a un irma' e tres máis tarde publicou ' Romanceiro dá Terra Chá'.

Entre 1971 e 1975 traballou en Edicións Castrelos de Vigo con Xosé María Álvarez Blázquez e nese tempo cultivou unha importante amizade con Xosé Luís Méndez Ferrín. O propio Xohán Cabana consideraba a ambos os intelectuais, xunto con Manuel María, como os seus grandes mestres tanto en literatura como en vida.

Precisamente, a edición de libros sería a última ocupación laboral do académico como coordinador de publicacións do Concello de Lugo ata a súa xubilación.

Xohán Cabana logrou o Premio Celso Emilio Ferreiro do Concello de Santiago en 1983 co seu poemario 'Patria do Mar' e foi recoñecido de novo con este galardón tres anos máis tarde con 'Amor e tempo liso'.

Tamén foi recoñecido cos premios ' Cidade de Ourense', ' Cidade de Lugo' ou 'Martín Codax', grazas a títulos como 'A fraga amurallada', 'VIII fragmentos', 'Vidas senlleiras' ou 'Canta de cerca a morte' (1994). A súa última obra poética foi 'Cabalgada na brétema', en 2006.

Narrativa e tradución

Entre outros xéneros como o ensaio, o autor tamén se dedicou á narrativa desde finais dos 80, con grandes obras entre as que destaca especialmente ' Galván en Saor' (1989), unha homenaxe á literatura artúrica na que conclúen o mundo real contemporáneo e o pasado mitológico galego e que lle levo a gañar o Premio Xerais.

A Real Academia Galega tamén lembra outras publicacións como ' Fortunato de Trasmundi' e 'Ou cervo na torre', novela coa que volveu recibir o Premio Xerais en 1994; ' Morte de rei' (1996) ou 'Mitos e memorias' (2003).

A partir dos anos 90 empezou a publicar obras dirixidas ao público infantil e xuvenil, como 'Ou avión de Cangas', finalista do Premio Merlín en 1991, e 'Ou castrón de ouro', Premio Barco de Vapor en 1993.

Outra das súas facetas máis destacadas foi o seu papel como tradutor dos clásicos da literatura italiana, traballo polo que foi recoñecido coa Medalla de Ouro de Florencia en 1991. Así, encargouse da versión galega do ' Cancioneiro de Petrarca' ou 'A divina comedia de Dante', da que sacou unha revisión.

Darío Xohán Cabana entrou na Real Academia Galega no ano 2006, onde ocupou a cadeira vacante tras o falecemento de Manuel María, o seu gran referente poético.